شبکه فاضلاب شهری چیست؟ چرا کسب آگاهی بیشتر از انواع شبکه فاضلاب شهری مهم است؟ مزایای شبکه فاضلاب شهری چیست؟ چرا طراحی شبکه فاضلاب شهری مهم است؟ آیا عدم رسیدگی به فاضلاب های سطحی باعث سیل می شود یا استفاده از فاضلاب های ترکیبی؟ بهترین نحوه تخلیه فاضلاب بهداشتی چگونه است؟ تامل ما روی این سوال ها، ما را بر آن داشت تا در ادامه علاوه بر معرفی انواع شبکه فاضلاب شهری به این سوال ها هم پاسخ دهیم.
مثلا همین مقدار که بدانیم در کانال های رو باز (نمونه اش جوی آب) نباید هر چیزی بریزیم، به معنی این است یک گام در راستای پیشگیری از آب گرفتگی شهری و اشاعه بوی بد، برداشتیم. یا اگر بدانیم زباله های حجیم در لوله های سرویس بهداشتی باعث گرفتگی لوله ها و اختلال در دفع فاضلاب می شود، از هزینه های مازاد جلوگیری کردیم.
پس برای کسب اطلاعات بیشتر، تا پایان مقاله با ما همراه باشید
چه در روستا و چه شهرهای کوچک و کلان شهرها، شبکه ای وجود دارد که فاضلاب را به مکان هایی جهت تصفیه یا دفن انتقال میدهد. به عنوان مثال در گذشته ساده ترین راه برای فاضلاب بهداشتی حفاری چاه (امروز نیز مورد استفاده است) و برای هدایت آب های سطحی ایجاد کانال بود. اما امروزه با توجه به تولید زباله های صنعتی و همچنین الزام تصفیه آنها، شبکه های فاضلاب بوجود آمد که در بهبود کیفیت محیط زندگی و زیست بوم سالم، از ارکان اصلی است. شایان ذکر است شبکه فاضلاب شهری با توجه به جمعیت و ساختار مکانها متفاوت است.
عمران پی بینس که مجری نصب فاضلاب شهری است در سری برنامه های آموزشی خود، در صدد است تا با افزایش آگاهی عمومی در راستای سلامت زیستگاه رسالت اجتماعی خود را به حد توان انجام دهد. از همین رو در این مقاله به معرفی سه مدل شبکه فاضلاب پرداخته که مطالعه آن خالی از لطف نیست.
شناخت انواع متفاوت فاضلاب کمک می کند تا با ظرفیت های هر کدام برای استفاده، آشنا شوید. به طور کلی سه نوع سیستم فاضلاب مدرن وجود دارد:
از هر سه نوع شبکه فاضلاب یاد شده در شبکه فاضلاب شهری استفاده می شود که برخی از آنها به دلیل بحران آفرینی در عملکرد توصیه نمی شود. همانطور که پیشتر هم گفته شد شیوه اجرای فاضلاب شهری در مناطق مختلف تفاوت هایی دارد. البته که داشتن سیستم یکپارچه فاضلاب شهری می تواند در امر بهره گیری و تصفیه پساب ها نقش مهمی را ایفا کند؛ اما نبود نگاه کلان به این موضوع مانع از استفاده همه جانبه شده است.
بنابراین بدیهی است که در این شرایط اجرای فاضلاب ها با توجه به فضای موجود صورت گیرد. به همین منظور اگر همچنان از حفر چاه فاضلاب یا انتقال لوله به آب راه های ترسیم شده بهره می برید، حتما در بکارگیری از این مکانیزم ها از توصیه تکنسین ها و مشاوره درست نهایت استفاده را داشته باشید.
در فاضلاب ترکیبی فقط از یک لوله استفاده می کنند تا هم فاضلاب و هم آب های سطحی را به کارخانه های فاضلاب یا به مکان هایی که برای دفع فاضلاب در نظر گرفته شده است منتقل کنند. البته از این نوع شبکه فاضلاب شهری زیاد استفاده نمی شود. زیرا وقتی باران زیاد می بارد این سیستم نمی تواند هم آب های سطحی و هم فاضلاب را مدیریت کند و این باعث سرریز شدن فاضلاب می شود. به همین دلیل در سیستم های جدید، فاضلاب های سطحی از فاضلاب های بهداشتی جدا هستند.
در این سیستم تنها یک مجموعه فاضلاب برای حمل فاضلاب خانگی یا بهداشتی و فاضلاب صنعتی و همچنین آب طوفان (یا آب باران) ارائه شده است. بنابراین در این مورد فاضلاب و آب طوفان قبل از دفع نهایی به تصفیه خانه فاضلاب منتقل می شود.
سیستم ترکیبی دارای مزایای زیر است:
شبکه فاضلاب ترکیبی دارای معایب زیر است:
سیستم ترکیبی تحت شرایط زیر مطلوب است:
اگر بارندگی در طول سال به طور مساوی پخش شود، سیستم فضالاب شهری ترکیبی را می توان اتخاذ کرد. اما این در حالی است که جریان آب و هوای خشک (DWF) به طور کلی نسبت بسیار کمی از کل جریان است و از این رو فاضلاب به دلیل سرعت کم جریان احتمالاً به گل و لای تبدیل می شود.
بارندگی شدید و متمرکز در دوره باران های موسمی رخ می دهد که در اکثر نقاط تنها 3 تا 4 ماه در سال ادامه دارد. بنابراین تغییرات زیادی در مقدار فاضلاب جاری در ماه های مختلف سال وجود دارد.
هنگامی که نیاز به پمپاژ فاضلاب خانگی یا بهداشتی و فاضلاب صنعتی و همچنین آب طوفان باشد، سیستم ترکیبی ممکن است اتخاذ شود.
هنگامی که فضای در دسترس برای لوله گذاری فاضلاب محدود است، مطلوب است که یک فاضلاب ترکیبی گذاشته شود.
اگر فاضلاب آب طوفان موجود ممکن است به یک فاضلاب ترکیبی تبدیل شود، ممکن است سیستم ترکیبی ترجیح داده شود. با این حال، چنین تبدیلی تنها زمانی امکان پذیر خواهد بود که مقدار فاضلاب خانگی یا بهداشتی و فاضلاب صنعتی در مقایسه با آب طوفان (یا آب باران) کم باشد.
با این حال، ممکن است ذکر شود که سیستم ترکیبی فاضلاب به دلایلی که در زیر ذکر می شود، در شرایط گرمسیری هند کاملاً مناسب نبوده است
مشکلاتی در راه اندازی و نگهداری سیستم به دلیل نظارت ضعیف کارکنان کمتر واجد شرایط وجود دارد. همچنین شهرداری ها یا ارگان های محلی متولی این کارها معمولاً توجه زیادی به حفظ کارکنان آموزش دیده و ماهر نمی کنند.
در هوای خشک و بارانی هم فاضلاب ساختمان ها و هم آب روان به یک لوله می ریزد. در آب و هوای خشک، فاضلاب و آب های سطحی ترکیبی به سمت تصفیه خانه فاضلاب جریان می یابد و نه به رودخانه.
در آب و هوای مرطوب در یک فاضلاب ترکیبی چه اتفاقی می افتد؟ افزایش حجم رواناب و آب همراه با فاضلاب ساختمان ها برای حجم لوله بسیار زیاد است و نتیجه آن این است که مقداری از آن به رودخانه می ریزد. (به این رویدادهای سرریز فاضلاب ترکیبی (CSO) می گویند.) به عبارت دیگر، در آب و هوای بسیار مرطوب، فاضلاب های ترکیبی (فاضلاب خام و زباله های صنعتی) را به رودخانه ها و دیگر منابع آبی می ریزند که خطراتی مانند موارد زیر دارد
در برخی موارد، حتی ممکن است لازم باشد آب قبل از نوشیدن یا استفاده ایمن جوشانده شود.
حوادث سرریز فاضلاب ترکیبی نیز می تواند باعث شود که فاضلاب بیش از حد به تصفیه خانه های فاضلاب برسد. هنگامی که این اتفاق می افتد، کارخانه قادر به تصفیه مناسب فاضلاب نیست. حتی بدتر از آن، در طول رویدادهای آب و هوایی بسیار شدید، فاضلاب های ترکیبی حتی می توانند باعث شوند که فاضلاب – از جمله فاضلاب خام – به داخل ساختمان های مسکونی برود. که علاوه بر آلودگی ایجاد شده هزینه پاکسازی این آشغال بدبو نیز مبلغ ناچیزی نیست.
در این سیستم دو مجموعه فاضلاب یکی برای حمل فاضلاب خانگی یا بهداشتی و فاضلاب صنعتی و دیگری برای حمل آب طوفان (یا آب باران) در نظر گرفته شده است. فاضلاب مجموعه اول، به تصفیه خانه منتقل می شود و آب طوفان (یا آب باران) از مجموعه دوم فاضلاب مستقیماً بدون هیچ گونه تصفیه به یک نهر یا رودخانه طبیعی تخلیه می شود.
شبکه فاضلاب شهری جداگانه دارای مزایای زیر است:
شبکه فاضلاب شهری جداگانه دارای معایب زیر است:
سیستم فاضلاب جداگانه تحت شرایط زیر مطلوب است:
زمانی که بارندگی نامتوازن باشد یا برای مدت کوتاهی در طول سال متمرکز باشد، اتخاذ سیستم جداگانه مقرون به صرفه می شود.
سیستم مجزا زمانی قابل توجیه است که فاضلاب خانگی یا بهداشتی و فاضلاب صنعتی جمع آوری و به نقطه خاصی برای تصفیه منتقل شود و خروجی جداگانه ای به شکل نهر یا رودخانه طبیعی برای دفع آب طوفان وجود داشته باشد.
در مواقعی که نیاز به پمپاژ فاضلاب خانگی یا بهداشتی و صنعتی باشد، اتخاذ این سیستم باعث کاهش بار پمپ ها می شود.
اگر در ابتدا بودجه کافی در دسترس نباشد، فاضلاب ممکن است فقط برای حمل فاضلاب خانگی یا بهداشتی و فاضلاب صنعتی ساخته شود و آب طوفان (یا آب باران) ممکن است از طریق زهکشی باز منتقل شود. این زهکش ها را می توان بعداً در صورت وجود بودجه اضافی به فاضلاب معمولی تبدیل کرد.
اگر منطقه مسطح باشد، برای دستیابی به شیب مورد نیاز، شبکه فاضلاب شهری باید در عمق معینی زیر سطح زمین گذاشته شود. در چنین مواردی فاضلاب مجزا مقرون به صرفه تر است، زیرا گذاشتن یک فاضلاب ترکیبی با اندازه بزرگتر در عمق بیشتر زیر سطح زمین پرهزینه خواهد بود.
در صورت عدم امکان نصب فاضلاب در شیب مناسب، خطر برگشت فاضلاب به داخل خانه ها وجود دارد. در چنین شرایطی، اتخاذ سیستم جداگانه مطلوب است.
اگر خاک زیرین سخت باشد، اجرای فاضلاب ترکیبی که معمولاً اندازه بزرگی دارد دشوار و پرهزینهتر خواهد بود. بنابراین در چنین مواردی سیستم جداگانه ترجیح داده می شود.
اگر منطقه دارای شیب های تند باشد، انتقال آب طوفان (یا آب باران) از طریق زهکش های باز به جریان طبیعی یا رودخانه آسان تر خواهد بود و از این رو ممکن است سیستم فاضلاب جداگانه ای اتخاذ شود.
اگر قرار است قبل از توسعه منطقه فاضلاب کشیده شود، بهتر است سیستم جداگانه ای اتخاذ شود. اما اگر در بعد از توسعه باشد این کار می تواند باعث ایجاد محدودیت های تردد شود.
تبدیل فاضلاب موجود برای حمل فاضلاب خانگی یا بهداشتی و فاضلاب صنعتی به فاضلاب ترکیبی مطلوب نیست زیرا هزینه بر و همچنین نامناسب است. در چنین حالتی بهتر است یک فاضلاب مجزا برای آب طوفان (یا آب باران) گذاشته شود.
شبکه فاضلاب بهداشتی، فاضلاب را از ساختمان های مسکونی، تجاری و … به تصفیه خانه های فاضلاب منتقل می کنند. آنها از لوله ها، منهول ها و ایستگاه های پمپاژ تشکیل شده اند و نقش آنها حفظ کیفیت آب است، زیرا برای سلامت عمومی ضروری است.
وقتی توالت یا ظروف را در سینک آشپزخانه میشویید، آب از طریق لولههای نسبتاً کوچک از خانه (یا محل کار) شما به کانال فاضلاب در خیابان یا سیستم سپتیک (چاه) شما منتقل میشود. لولههایی که زبالهها را از خانه (یا محل کار) شما به فاضلاب میبرد، تنها به اندازهای بزرگ هستند که زبالههای انسانی را حمل کنند. در انتها این لوله به یک تصفیه خانه فاضلاب می رسد که در آن فاضلاب تصفیه می شود تا قبل از بازگشت به محیط، آلاینده ها حذف شوند.
هنگامی که اقلام غیرقابل تجزیه زیستی مانند دستمالهای بهداشتی وارد لوله ها میشوند، باعث اختلال در سیستم فاضلاب عمومی (انسداد و سرریز) و اختلال در فرآیندهای موجود در کارخانه می شوند.
معمولاً فاضلاب های بهداشتی از نیروی جاذبه برای انتقال فاضلاب استفاده می کنند. با این حال، در مناطق کم ارتفاع گاهی اوقات از پمپ ها استفاده می شود که فاضلاب باید به منطقه ای برسد که در ارتفاع بالاتری قرار دارد.
دسترسی به فاضلاب های بهداشتی از طریق منهول ها برای تعمیر و نگهداری معمول انجام می شود. نظافت های واقع در ملک شما امکان دسترسی به قسمتی از فاضلاب بهداشتی را فراهم می کند که از خانه شما به شبکه فاضلاب شهری اصلی در خیابان می رود. اگر در این لوله انسداد وجود داشته باشد می توان از طریق تمیز کردن، این موضوع را برطرف نمود.
فاضلاب های طوفان (که فاضلاب های سطحی نیز نامیده می شوند) آب باران و برف های در حال ذوب (فاضلاب های طوفان برای حمل فاضلاب طراحی نشده اند) را از پشت بام ها و جاده ها حمل می کنند و آن را به نهرها، رودخانه ها و دیگر منابع آبی هدایت می کنند.
هنگامی که باران میبارد (یا زمانی که برف آب میشود) آب از طریق منهولها، لولهها، ورودیهای فاضلاب های سطحی ، کانال های باز و غیره در مسیری که طراحی شده (به صورت طبیعی یا ساخته های انسانی) جریان دارد تا در نهایت بدون اینکه تصفیه شود مستقیماً به نهرها، رودخانهها و … جاری شود. به همین دلیل است که هرگز نباید هر نوع زباله خطرناکی را در فاظلاب های سطحی بیاندازید. غالب موارد آلودگی این آب، شامل موارد ذیل است
آنها می توانند با توجه به سموم موجود در خود به رودخانه ها، دریاچه ها و حتی تالاب ها آسیب برسانند. فاضلاب های سطحی همچنین می تواند با برگ ها، زباله ها و دیگر زباله ها مسدود شود و زمانی که این اتفاق می افتد ممکن است سیل رخ دهد و باعث آب گرفتگی معابر عمومی شود.
این مقاله نشان می دهد که عوامل متعددی بر انتخاب سیستم فاضلاب شهری حاکم است. بنابراین هر نوع سیستم فاضلابی که باید اتخاذ شود باید با در نظر گرفتن عوامل مختلف قبل از انتخاب نهایی سیستم به دقت مورد مطالعه قرار گیرد. داده های کافی بیشتر در مورد عوامل موثر بر انتخاب سیستم فاضلاب باید جمع آوری، مطالعه و تجزیه و تحلیل شود تا به تصمیم نهایی اتخاذ یک سیستم یا سیستم دیگر برسد.
آنچه در این مطلب خدمتتان ارائه شد معرفی سه نوع شبکه فاضلاب شهری بود که امروزه از آنها استفاده می کنیم تا محیط زندگیمان از آلودگی ها به دور باشد. پر واضح است که در این مسیر برای برخورداری از لوله کشی فاضلاب مناسب و مطمئن نیاز به مهندسین این حوزه را بیش از پیش حائز اهمیت می کند. بگونه ای که اگر شما هر کدام یکی از شبکه فاضلاب شهری را انتخاب کنید ولی در اجرای آن ناتوان باشید، قطعا خروجی کار، ناکارآمد خواهد بود.
بنابراین حال که آگاهی لازم را به دست آوردید پیشنهاد می شود قبل از هرگونه اقدامی با متخصصین این حوزه مشورت های لازم را داشته باشید. در شرکت فاضلاب شهری عمران پی بنیس مشاورین و متخصصین نصب می توانند کار شما را در سریع ترین زمان ممکن انجام داده و دغدغه های قانونی این کار را نداشته باشید.
- کامل کردن گزینه های ستاره دار (*) الزامی است
- آدرس پست الکترونیکی شما محفوظ بوده و نمایش داده نخواهد شد
ممکن است این پست ها هم برای شما مفید باشند